Recensie Het bezoek ★★★

Een wat stroeve en trage voorstelling. Dat is Het Bezoek naar Friedrich Dürrenmatts tekst geworden van de Roovers en Muziektheater Transparant op Zomer van Antwerpen. Het verhaal: Claire Zachanassian beleefde haar jeugd in de stad Güllen (hoewel in bepaalde beschrijvingen bij de start er opmerkelijke gelijkenissen zijn met Antwerpen, denken we maar aan de verwijzing naar ‘wat ooit een Culturele Hoofdstad was’) waar de werkloosheidsgraad nu erg hoog is, waar de staalfabriek gesloten is, en daarmee zowat de ganse economie is stilgelegd. Ze doet er een bod. Ze wil 1 miljard van haar geld investeren, de helft in de stad, de rest is voor de inwoners. Een voorwaarde heeft ze: Alfred Schil, haar jeugdliefde moet vermoord worden. Door hem moest ze wegvluchten, verloor ze het kind waar hij de vader van was, en dook ze de prostitutie in. Tot ze een erg rijke man aan de haak sloeg. Nu wil ze gerechtigheid.

Zeker, het Bezoek is erg sterk qua sfeerzetting. Denken we maar aan de drie repetitieve tonen die Alexandra Oppo uit haar synthesizer tovert die op die manier de spanning onderstrepen.  Verder volgt er nog de triangel en de percussie in combinatie met de (al dan niet kort aangestreken) cello die het geluid nabootsen van een trein die voorbij dendert, visueel ondersteund via een rookmachine. Maar de productie weet niet goed te kiezen tussen het focussen op Schil, het hoofdpersonage wiens lot als een soort zwaard van Damocles boven het hoofd hangt, of de impact van het aanbod op de stedelingen.

Twee bogen zien zo tegelijkertijd gemaakt. Schil zal angst hebben en zich uiteindelijk daarover zetten als een held die zijn lot vredevol zal ondergaan. De inwoners speculeren ondertussen op zijn dood, kopen in zijn winkel van alles op krediet en blijken dat ook op een ander te doen. Zo hebben ze allemaal onder andere nieuwe schoenen. Schil ziet in dat al die schulden ooit vereffend moeten worden. Officieel zal het luiden dat men het niet om het geld doet, maar vanuit rechtvaardigheidsoverwegingen.

Als jongere werd Claire zwanger van hem, die zijn hachje voor het gerecht en de gemeenschap moest redden door twee mannen om te kopen die meineed moesten plegen. Zij moesten aan de rechter verklaren ook seks met haar gehad te hebben om zo het vaderschap te kunnen betwisten (waar meteen de zwakte van het script ligt vermits dat aangetoond zou kunnen worden via een DNA-test). Daardoor werd de indruk gewekt voor de rechtbank dat de halve stad met haar gevreeën had.

Het is vooral de kleinburgerlijkheid waarmee deze voorstelling de draak steekt. Alleen al in de manier waarop de stad de vrouw verwelkomt bijvoorbeeld zien we dat. De burgemeester (rol van Warre Borgmans) zien we bijvoorbeeld opsommen wat ze allemaal in haar jeugd deed en de zaken zwaar verbloemen. Stelen wordt een daad van liefdadigheid, en het feit dat ze een erg slecht student was wordt anders voorgesteld. Hij benadrukt dat ze slaagde voor dier- en plantenkunde.  Ofwel hoe perceptie en realiteit ver uit elkaar liggen. Verder is er nog de burger die een houten bord met daarop ‘Welkom Klara’ geschreven heeft, wat de burgervaarder ‘te intiem’ vindt. Maar vooral het jeugdkoor en het turntrio in onderhemd en korte broek die onder andere een menselijke toren vormen, werkt op de lachspieren. Doe daar de heerlijke mimiek van onder andere Robby Cleiren en Michael Vergauwen bij en je hebt met stip een van de meest hilarische scènes uit het stuk waar acteurs verschillende rollen spelen.

Ondertussen is Claire bijna één prothese na een vliegtuigcrash in Afghanistan. ‘Mij krijgen ze niet kapot.’ luidt het strijdvaardig. Samen met Schil haalt ze herinneringen op in het bos en de plekken waar ze de liefde voor elkaar openbaarden.  Terwijl Schil een boog moet maken van angst tot berusting (opvallend zit er geen woede-fase in zijn karakter), zien we de stedelingen van een ‘liever arm dan met bloed bevlekt. Wij zijn geen barbaren.’-standpunt overgaan naar een consensus dat het gerechtvaardigd is volgens hen om de man te doden. Een consensus die ze bereiken in ‘De Gouden Apostel.’, wat dan weer een sneer is naar de hypocriete gelovige/schijnheilige kleine man.

Het bezoek is dus een behoorlijke sinistere voorstelling, waarbij de mindfuck/de psyche van het hoofdpersonage dat moet blijven wachten op zijn moord, wat meer op de voorgrond had mogen staan. Opnieuw tekenen we een onwaarschijnlijk straffe muzikale bijdrage op van Alexandra Oppo wanneer ze naar het einde toe van de voorstelling een sterk doorleefd ‘Gloria’ van Patti Smith naar haar hand zet. Een van de weinige songs overigens die niet door bv. een treingeluid dat tegelijkertijd nagebootst wordt (wat ook het geval is met de speech van Warre bv.) of iets anders verstoord wordt. Een gedeeltelijke staande ovatie in combinatie met een matig applaus tonen aan dat het publiek net als wij mixed feelings overhouden. Dat stroeve, dat trage, bewijst het Bezoek aan de ene kant een dienst, aan de andere kant vergt het veel van het publiek.

< Bert Hertogs >

Het Bezoek speelt nog t.e.m. 29 augustus 2018 op de Zomer van Antwerpen daarna gaat de productie op tour langs verschillende CC’s.